آموزش گرامر ترکی استانبولی از مبتدی تا پیشرفته

گرامر ترکی استانبولی برای هر زبان آموزی جز مهم ترین مهارت های این زبان به شمار می رود. فرض کنید می خواهید یک مکالمه را آغاز کنید در ابتدا شاید اینگونه به نظر بیاید که دانستن واژگان مناسب می تواند راه گشا باشد؛ اما تا شروع به صحبت کردن کنید. متوجه خواهید شد که دانستن واژه ی مناسب با ترکیب گرامر و یا همان دستور زبان می تواند به درستی مقصود شما را به مخاطب برساند!

موسسه زبان های خارجی زبان نگار، قصد دارد در این نوشتار به این سوال پاسخ دهد که چگونه می توان گرامر ترکی استانبولی را با آسان ترین روش یاد گرفت؟

در گرامر بسیاری از زبان های مطرح دنیا یکی از مشکل سازترین مراحل یادگیری دست و پنجه نرم کردن با واژه های مونث و مذکر است. به عبارتی دیگر در زبان هایی مثل آلمانی و فرانسوی برای استفاده از کلمه مناسب با گرامر، جنسیت مطرح است.

ولی در زبان ترکی استانبولی این ویژگی وجود ندارد و همین می تواند بارقه ی امید برای یادگیری آسان تر این زبان باشد.

ساختار اسم در گرامر ترکی استانبولی

اسم در زبان ترکی استانبولی به سه شکل دیده می شود:

• اسم ساده: به اسمی گفته می شود که فقط یک بخش دارد.
• اسم مرکب: به اسمی گفته می شود که با ترکیب دو کلمه معنی دار ساخته می شود.
• اسم مشتق: اسم که دو بخش دارد و یک بخش آن معنی دار است و بخش دیگر معنی جداگانه ای ندارد.

مثال برای هرکدام از انواع اسم:

اسم ساده مانند: Su ( به معنی آب در فارسی است.)

اسم مرکب مانند: Dur + ak → Durak ( به معنی ایستگاه در زبان فارسی است.)

اسم مشتق مانند: yazi-cl ( به معنی نویسنده در فارسی است.)

اما این تنها دسته بندی اسامی در گرامر ترکی استانبولی نیست. اسم ها از نظر معنایی نیز دسته بندی می شوند.

• اسم عام : اسمی که دربرگیرنده همه افراد و یا اشیا هم جنس خود است.
• اسم ملموس : اسمی که قابل دیدن و همچنین قابل لمس کردن است.
• اسم غیر ملموس : اسمی که برخلاف اسم ذات قابل دیدن و لمس کردن نیست.
• اسم جمع : اسمی که از نظر معنایی دلالت چند شخص دارد و اصولا با Lar/Ler جمع بسته می شود.
• اسم خاص : اسمی که بر فرد یا شی خاصی دلالت دارد.

مثال ها:

اسم عام: okul ( به معنای مدرسه در زبان فارسی است.)

اسم ملموس: Kar ( به معنای برف در زبان فارسی است.)

اسم غیر ملموس: ayrılık ( به معنای جدایی در زبان فارسی است.)

اسم جمع : Elmalar ( به معنای سیب ها در زبان فارسی است.)

 

در گرامر زبان ترکی استانبولی هم مانند زبان فارسی اگر واژه ای از لحاظ شکلی مفرد باشد اما در معنای جمع باشد را «اسم جمع» می گوییم. برای مثال در فارسی کلمه ی ملت مفرد است و هیچ کدام از پسوندهای جمع را ندارد؛ ولی آن را جمع به حساب می آوریم. کلمه Millet در زبان ترکی نیز به معنای ملت است و همین طور که مشاهده می کنید هیچ کدام از پسوندهای Lar/Ler را ندارد.

اسم خاص: اسم خاص پنج دسته دارد:

• اسم کشورها، قاره ها و شهرها : Türkiye/ Asya
• اسم اشخاص: Atatürk
• اسم تشکل ها و انجمن ها :  Türk dil  Kurumu
• اسم کتاب ها یا آثار باستانی: Salih
• اسم دین و زبان: Islam

حالات اسم در گرامر ترکی استانبولی:

اسم در گرامر ترکی استانبولی می تواند به صورت: اسمی، مفعولی، ملکی، مکانی و به صورت مفعول به کار برده شود. حالا این سوال مطرح می شود که اسم چه نقش هایی در جمله می تواند داشته باشد؟

اسم در جمله می تواند به صورت: فاعل، مفعول مستقیم، مفعول غیر مستقیم، متمم، قید مکان و مضاف الیه به کار برده شود.

برای روشن تر شدن مفهوم به این مثال ها به خوبی توجه کنید.

Köpek uyuyor.

به معنای سگ خوابیده است.

اسم در این جمله نقش فاعلی را دارد و در حالت اسمی قرار گرفته است.

Marketten geliyor

به معنای از مغازه می آید.

اسم در این جمله نقش فاعلی دارد و در حالت مکانی است.

در هر زبانی به منظور جلوگیری از تکرار اسم ها و یا برای کوتاه کردن جملات از ضمایر استفاده می کنیم. گرامر ترکی استانبولی هم از این قاعده مستثنی نمی باشد.

اما ابتدا بررسی کنیم که ضمایر به چند دسته تقسیم می شوند؟

• ضمایر فاعلی
• ضمایر مفعولی
• ضمایر اشاره
• ضمایر ملکی

ضمایر فاعلی در گرامر ترکی استانبولی:

معادل فارسی	ضمیر جمع ترکی	معادل فارسی	ضمیر مفرد ترکی
ما	biz	من	ben
شما	siz	تو	sen
آنها	onlar	او	o

ضمایر مفعولی در گرامر ترکی استانبولی:

معادل فارسی	ضمایر مفعولی ترکی
من را	beni
تو را	seni
او را	onu
ما را	bizi
شما را	sizi
آن ها را	onlari

ضمایر اشاره در گرامر ترکی استانبولی:

معادل فارسی	ضمیر اشاره
اینجا	burasi
آنجا	surasi
آنجا	orasi

ضمایر ملکی در گرامر ترکی استانبولی:

معادل فارسی	ضمیر ملکی ترکی
مال من	benim
مال تو	senin
مال او	onun
مال ما	bizim
مال شما	sizin
مال آنها	onlarin

حروف اضافه در گرامر ترکی استانبولی:

حروف اضافه در گرامر ترکی استانبولی به این گونه است که پسوندهایی به آخر واژگان اضافه می شوند و معنی واژه را تغییر می دهند. برای مثال (EV) به معنای خانه در ترکی استانبولی به کار رفته است. حال اگر در انتهای این واژه حرف (e) را اضافه بکنیم . معنی این واژه ( در خانه) می شود. در ادامه با برخی از حروف اضافه در گراامر ترکی استانبولی آشنا می شویم.

içinde, içerisinde	درون
üzere, nezdinde, içerisinde	نزد
üstünde	روی
Yan	کنار
Yanında	کنار

چگونه در گرامر ترکی استانبولی مصدر بسازیم؟

پیش از آنکه توضیحی در باب ساخت مصدر در گرامر ترکی استانبولی دهیم؛ برای درک بهتر ساخت مصدر در زبان فارسی را بررسی می کنیم. مثلا زمانی که به فعل رفت پسوند فتحه و حرف ن را اضافه کنیم. دیگر حاصل کار فعل به حساب نمی آید و در زمره ی مصدرها قرار می گیرد. در گرامر ترکی استانبولی نیز همین رویکرد دنبال می شود و پسوند (mak) به فعل اضافه شده و منجر به ساخت مصدر می شود.

Bilmek = bil + mek (دانستن)

 

چگونه در گرامر ترکی استانبولی فعل منفی بسازیم؟

برخلاف مصدر که شبیه ساخت مصدر در زبان مادری ما بود. برای ساخت فعل منفی در گرامر ترکی استانبولی روشی دیگر دنبال می شود. برای این کار باید ریشه فعل را به یکی از دو پسوند (me/ -ma) اضافه بکنیم و سپس فعل منفی خود را به همین آسانی بسازیم.

Yorul + ma + mak (خسته نشدن)

 

صفات در گرامر ترکی استانبولی:

استفاده از صفت باعث می شود. شما به مخاطب خود بفهمانید که تسلط بالایی بر آن زبان دارید. صفات در هر زبانی قاعده مخصوصی را دنبال می کند؛ اما در گرامر ترکی استانبولی این قاعده تا حدودی شبیه زبان شیرین فارسی می باشد. برای روشن تر شدن مفهوم مثالی در این باره می زنیم. فرض کنید. قصد خرید پیراهنی را دارید و به فروشگاه رفته اید. فروشنده برای شما سه رنگ از این پیراهن می آورد. برای مثال رنگ های سبز، قرمز و بنفش بعد از شما می پرسد کدام را پسندیده اید؟

شما در اینجا مثلا می گویید: « قرمزه» شما در این جا به جای اینکه از اسم استفاده کنید. از صفت به جای اسم استفاده کرده اید.

این کاربرد در زبان های دیگر اصلا رایج نیست؛ ولی جالب است .بدانید که در گرامر ترکی استانبولی نیز همین روش دنبال می شود!

 

Kırmızı pahalı این قرمز تره!

 

صفات تفضیلی در گرامر ترکی استانبولی:

در بخش قبل گفتیم که در قسمت صفات بین دستور زبان فارسی و گرامر ترکی استانبولی شباهت وجود دارد؛ اما در باب صفات تفضیلی این گونه نیست. ما برای صفات تفضیلی از پسوند «تر» استفاده می کنیم و ترک ها در این قسمت از پیشوند استفاده می کنند. پیشوند مورد استفاده آن ها (daha) است.

Daha güzelsin زیباتر!

صفت عالی در گرامر ترکی استانبولی:

برای ساخت صفت عالی در گرامر ترکی استانبولی از پیشوندی تحت عنوان (en) اسفاده می کنیم.

En güzelsin زیباتربن!

قید در گرامر ترکی استانبولی:

قید برخلاف صفت که حالات اسم را نشان می دهد. برای نشان دادن حالات فعل استفاده می شود؛ اما در زبان ترکی استانبولی گاهی اوقات قید، صفت را هم توضیح می دهد! انواع قید در این زبان عبارتند از:

• قید تک کلمه ای
• قید مشتق
• قید مرکب
• قید عبارتی

جایگاه قید در گرامر ترکی استانبولی کجاست؟

معمولا تمامی انواع قید در این زبان در ابتدای جمله به کار می روند. به این مثال توجه کنید:

Asla sigara içmeyeceğim اصلا سیگار نمی کشم!

حال که پیش زمینه ای درباره ی گرامر ترکی استانبولی پیدا کردیم. بهتر است. این موضوع را بررسی کنیم که برای مبتدیان چه روشی کارآمد است و می تواند موثرتر واقع شود؟ منظور از موثر این است که چه روشی منجر می شود که گرامر بیشتر در ذهن بماند و باعث شود آن را بیشتر به کار بریم؟

گرامر ترکی استانبولی اگرچه وجه اشتراک زیادی با گرامر زبان فارسی ما دارد اما ویژگی های خاصی که در بالا ذکر شد باعث شده متد خاصی برای فراگیری آن وجود داشته باشد.

این متد عبارت است از:

• گام اول: نکات دستوری مربوط به انواع اسم و نحوه ساخت آن به شکلی حامع تر از آنچه ما در این نوشتار ارائه دادیم . فرا گرفته شود.
• گام دوم: نحوه به کار بردن اسم با ذکر مثال برای هر کاربرد آن به طور پیوسته تمرین شود.

• گام سوم: گرامر زبان ترکی استانبولی بخش مهمی به اسم آشنایی ضمایر دارد که پیش تر درمورد آن صحبت کردیم. بهتر است انواع آن به طور جداگانه و دسته بندی شده همراه با مثال هرروز تمرین بشود.
• گام چهارم: مربوط به یادگیری افعال، شکل گیری افعال در زمان های مختلف و نحوه صرف افعال برای ضمایر مختلف می باشد. توجه داشته باشید که آموزه های قبلی شما در باب ضمایر در گام چهارم می تواند کمک بسیاری بکند. در گرامر ترکی استانبولی نیز مانند گرامر زبان ما زمان های مختلفی وجود دارد. در این مرحله شما بایدزمان گذشته، حال و آینده و همچنین انواع مختلف هرکدام از موارد مذکور را تمرین کنید. این گام شاید سخت تر از گام های قبلی باشد؛ ولی فراموش نکنید که آمادگی بیشتر برای ادامه ی این مسیر در گرو یادگیری این مرحله می باشد.

• گام پنجم: حالا که به خوبی گام چهارم را پشت سر گذاشتید به آموزه های قبلی خود در باب افعال «مجهول ساختن» را هم اضافه کنید. فراموش نکنید که اگر قصد شرکت در آزمون ترکی استانبولی را دارید. در بخش مهارت مکالمه و همچنین بخش نوشتاری مهارت مجهول سازی افعال می تواند نشانگر تسلط بالای شما به گرامر ترکی استانبولی باشد.
• گام ششم: تبریک می گوییم! حالاشما تسلط زیادی بر روی افعال ترکی استانبولی دارید و وقت این است؛ که به سراغ یادگیری سوالی کردن جملات بروید. این مهارت هم به کار توریست ها می آید و هم کسانی که قصد مهاجرت به کشور ترکیه را دارند.
• گام هفتم: در این گام از یادگیری گرامر ترکی استانبولی با نحوه منفی کردن جملات در زبان ترکی استانبولی آشنا می شوید. این آموزش برای ساختارهای مختلف زمانی که در گام چهارم با آن آشنا شدید استفاده می شود.
• گام هشتم: حروف اضافه در گرامر ترکی استانبولی اهمیت بالایی دارد. و گام هشتم بهترین جا برای تقویت مهارت در این زمینه است.
• گام نهم: یکی از مهم ترین موارد در گرامر ترکی استانبولی استفاده صحیح از صفت است. در این نوشتار به صورت مجمل انواع آن را نام بردیم.
• گام دهم: انواع قید و کاربرد آن مفصل تر از آنچه ما توضیح دادیم را در این گام باید فرا گیرید. توجه داشته باشید مواردی که در این مقاله به صورت موردی نام برده شده نکات بسیار مهم دارد که پیش زمینه ی آن گذراندن گام های گذشته است. پس به این قسمت توجه دوچندان بکنید.
• گام یازدهم: پسوندهای رایج زبان ترکی استانبولی برای آموزش گرامر ترکی استانبولی ارزشمند است. کاربرد هر کدام را به خوبی بیاموزید. برای این کار نیاز به ترکیب آموزه های گام های قبلی با این گام دارید .
• گام دوازدهم: قواعد ساخت جملات امری، شرطی و التزامی در گرامر ترکی استانبولی تنها با تسلط فراوان برا یازده گام قبلی حاصل می شود و آموزه های این بخش عبارتند از: انواع وجه شرطی، وجه امری و وجه التزامی

پس از گذران این دوازده گام، شما تقریبا تمام موارد کاربردی گرامر ترکی استانبولی را فراگرفتید. حال سوالی که پیش می آید این است: بسیاری از افراد تمامی این مراحل را طی می کنند اما نمی توانند از گرامر ترکی استانبولی به خوبی استفاده کنند.

چه نسخه ای برای رفع مشکل این افراد وجود دارد؟

یادگیری تنها با مطالعه ی این مراحل انجام نمی شود. شما باید حتما دفترچه ای برای مرور داشته باشید. در این دفترچه اندوخته کلامی و گرامری خود را مخلوط کرده و شروع به جمله سازی کنید. آنقدر جمله سازی را ادامه دهید که برای استفاده از آموزه های هرگام بدون اتلاف زمان و نگاه به دفترچه بتوانید مثالی بزنید.

چه راهکارهایی علاوه بر این مورد وجود دارد؟ تماشای فیلم و گوش دادن به آهنگ های ترکی و همزمان روی کاغذ آوردن شنیده های خود بهترین راه حل محسوب می شود. توجه داشته باشید که علاوه بر بالا بردن مهارت گرامر ترکی استانبولی؛ مهارت شنیداری و دانسته های لغوی خود را هم از این طریق افزایش داده اید!

آیا می توان گرامر ترکی استانبولی را به صورت خودخوان یاد گرفت؟ آموزش گرامر مانند آموزش ریاضی است. به این منظور که شما نیامند یادگیری فرمول اصلی هستید. این فرمول کلید ادامه مسیر شما می باشد. می توانید از طریق آموزش خودخوان به کندی این فرمول را فرابگیرید و اگر اشتباهی در فراگیری آن کردید. خودتان هم متوجه نشوید! ولی فراگیری گرامر با استادی ماهر یادگیری شما را سرعت می بخشد اما به هیچ وجه فراموش نکنید که بدون تمرین مداوم خودتان هیچ استادی نمی تواند باعث شود. شما مسلط بر گرامر ترکی استانبولی شوید.

کتاب های مناسب برای آموزش گرامر ترکی استانبولی:

کتاب: The Turkish Language Explained for English Speakers: A Treatise on the Turkish Language and its Grammar

این کتاب، گرامر ترکی استانبولی را بررسی کرده و قصد دارد؛ سختی‌های یادگیری گرامر ترکی استانبولی را با تکنیک هایی آسان تر کند. این کتاب شامل ساختارهای گرامری ترکی استانبولی است. مهم ترین ایراد این کتاب این است که تمرینی بعد از هر مبحث ندارد. کتاب مذکور شامل: ساختارهای گرامری مبتدی، متوسط و پیشرفته است و در مجموع 45 درس دارد.

کتاب: Elementary Turkish Lewis V. Thomas

اگر می خواهید گرامر ترکی استانبولی را به صورت پایه یاد بگیرید. این کتاب را می توانید به خود هدیه بدهید. در 23 درسی که در کتاب مذکور مطالعه می کنید. گرامر از ابتدا تا شکل های پیشرفته آموزش داده شده است.

سخن پایانی در باب گرامر ترکی استانبولی

بسیاری از افرادی که در ابتدای مسیر زبان آموزی هستند. نیاز دارند؛ تا اطلاعات پایه و اولیه ای پیش از برداشتن گام اول فرا گیرند. در این نوشتار سعی بر آن بود تا این اطلاعات اولیه را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم و شما را برای ادامه ی راه خود تا حدودی آماده کنیم؛ ولی فراموش نکنید که نکات ذکر شده تنها جرعه ای از دریای وسیع گرامر ترکی استانبولی است و برای آموزش بپیشرفته این گرامر حتما به کلاس های آموزشس مطمئن و تلاش بسیار نیازمند هستید.