یکی از ارکان یادگیری بهره مندی از شرایط آموزش استاندارد است. شرایط استاندارد هم شامل منابع در دسترس مانند کتاب، فیلم و فایل های شنیداری و هم یک مدرس با تجربه می‌شود. بیشتر زبان آموزان به راحتی می‌توانند کتاب های استاندارد آموزشی را تهیه کنند. اما دسترسی به یک مدرس خوب گاهی سخت است.
یک مدرس زبان خوب به کسی که صرفا بتواند به زبانی مانند فرانسوی یا انگلیسی صحبت کند و بنویسد اطلاق نمی‌شود. در کنار دانش و تسلط به زبان خارجی باید بتواند راه درست آموزش را به تناسب شرایط دانش آموزش تشخیص دهید. در این مقاله از آموزشگاه زبان نگار ویژگی های یک مدرس زبان خوب را برای شما بر می‌شماریم تا بتوانید به عنوان یک آموزگار و یا یک زبان آموز برای آینده خود برنامه بریزید.
اهمیت شناخت ویژگی های مدرس زبان خوب
انتخاب یک آموزگار خوب و کار بلد در امر آموزش زبان های خارجی نقطه‌ی شروع برای یادگیری است. چرایی این گفته را بهتر است این گونه بگوییم که اگر یک راهنما کوه مسیر را به خوبی نشناسد. نتیجه این می شود که مسافرانش را در مسیر از بی راهه می‌برد و به سختی به مقصد می‌رساند.
بهره مندی از حضور یک مدرس زبان ماهر و با تجربه به معنای آغاز مسیر موفقیت است. زمانی که در مسیر یادگیری یک زبان بیگانه قرار می‌‌گیرید با چالش های مختلفی مواجه خواهید شد. به طور مثال روش خواندن لغت و یا ترتیب اهمیت مباحث در دستور زبان را بهتر است آموزگار برای شما تعیین کند.
مدرس خوب کسی است که به موقع به شما خواهد گفت که کی از فیلم های کمک اموزشی و در چه سطحی استفاده کنید. حتی وظیفه او است که شما را رصد کند و به شما بگوید چرا پیشرفتتان متوقف شده یا کند شده است.
یک آموزگار خوب دارای چند ویژگی کلی مانند موارد زیر می‌باشد:
- قابلیت مدیریت کلاس
- برنامه ریزی درسی
- شناخت منابع
- تسلط بر منابع
- آشنایی با روش های به روز
البته تمام ویژگی هایی که باید یک مدرس زبان داشته باشد به همین 5 مورد خلاصه نمی‌شود. یک آموزگار خوب باید در خود صفت هایی را بسازد که سبب تشویق زبان آموز به حضور در کلاس او شود. معلمی با این ویژگی ها همیشه می‌تواند کلاس های حضوری و آنلاین موفقی را با حضور گسترده زبان آموزان برگزار کند.
مدرس زبان خوب با دانش خوب
یک مدرس خوب باید سطح بالایی از دانش را داشته باشد. اگر شخصی مدرس زبان انگلیسی باشد باید بتواند متنی در سطح متوسط را به راحتی بخواند، درک کند و به دیگران انتقال دهد.
شخصی با چنین توانایی باید دوره های رسمی زبان مذکور را چه در دانشگاه و چه در آموزشگاه های معتبر گذرانده باشد. البته برخی افراد استعداد خوبی در زمینه یادگیری دارند و به راحتی به صورت خود خوان می‌توانند زبان ها خارجی را یاد بگیرند.
در حال حاضر شرایط آموزش تحول یافته و کلاس ها به صورت آنلاین، حضوری و فشرده برگزار می‌گردند. پس هر کسی می‌تواند مهارت های خود را تحت هر شرایطی ارتقا بخشد.
به علاوه سابقه شرکت در آزمون های تعیین سطح رسمی مانند آیلتس در زبان انگلیسی و DELF در زبان فرانسوی داشته باشد و با نمره عالی گواهینامه این آزمون ها را کسب کرده باشد.
فرصت را برای شرکت در کلاس خصوص تی تی سی (TTC) آلمانی زبان نگار از دست ندهید!!!
دامنه مطالعات مدرس زبان
آموزگار حرفه‌ای زبان های خارجی یا هر مهارت و دانش دیگری باید مطالعه داشته باشد. مطالعه در زمینه های تخصصی به پیشرفت مهارت های فردی کمک شایانی خواهد کرد و سبب حفظ و بهبود مهارت های آموزگار خواهد شد.
هنگامی که به عنوان آموزگار اقدام به جذب زبان آموز می‌کنید، از هر سطحی با چندین پیشینه آموزشی افراد در کلاس های شما حاضر خواهند شد. بنابراین شما باید تسلط بالایی روی واژگان، اصطلاحات و کاربرد دستور زبان داشته باشید. برای دستیابی به چنین توانمندی تنها مطالعه کردن است که به شما کمک خواهد کرد.
برای مطالعه تنها خود را محدود به روزنامه و مجله نکنید. بلکه باید آثار ادبی مانند کتاب های شعر و رمان را نیز مطالعه کنید. به علاوه اگر در زمینه دیگری مانند مهندسی یا هنر تخصص دارید، مقاله های به روز را بخوانید تا بتوانید به آخرین تغییرات در ساختار و کاربرد واژگان آشنا شوید.
ایجاد روابط دوستانه در کلاس
بسیاری از افراد پس از یک روز شلوغ کاری بر سر کلاس های زبان حاضر می‌شوند. اگر محیط کلاس خشک باشد و حوصله آن ها سر برود میزان یادگیری تا حد زیادی کاهش می‌یابد. ساخت روابط دوستانه و صمیمی در کلاس های درس اهمیت زیادی دارد. به طور مثال در کلاس هایی که محیط خشکی دارند کسی میل به پرسش سوال و یا شرکت در گفت و گو ها را ندارد.
البته منظور از صمیمیت این نیست که جایگاه شما به عنوان مدرس زبان از بین برود و کسی در کلاس به خواسته های شما توجه نکند. شما باید با روی خوش به پرسش هایی که شاید تکراری باشند با شکیبایی پاسخ دهید و در مقابل اشتباه افراد شکیبایی نشان دهید.
می‌توانید زبان آموز را با اسم کوچک صدا کنید و یا لقب هایی به زبان در حال یادگیری به یکدیگر بدهید. همچنین از خاطرات شکست و موفقیت خودتان در زمان یادگیری تعریف کنید و اجازه بدهید تجربه های مشترک سبب شکستن محیط خشک کلاس شود.
مدیریت کلاس
یک مدرس زبان حرفه‌ای کسی است که بتواند کلاسش را در مسیر برنامه‌ای که از پیش تدوین کرده است پیش ببرد. مدیریت کلاس تنها ساکت نگه داشتن افراد حاضر و دیدن تمرین ها نیست. بلکه شامل:
- مدیریت زمان
- پرسش و پاسخ با زبان آموز
- پرداختن به بحث های آزاد
- مهارت سنجی در حین تدریس
- درگیر کردن زبان آموزان در بحث های کلاسی
- پیشروی طبق برنامه‌ی درسی
- ایجاد نظم در روند برگزاری کلاس
بسیاری از افراد اگر نتوانند با استاد خود رابطه‌ی اجتماعی درستی بر قرار کنند دیگر از کلاس بهره کافی را نخواهند برد. برای همین مهم است که مدرس زبان بتواند در عین اجرای نظم و اهدافش روابط دوستانه‌ای را پایه گذاری کند و به شناخت بهتری از افراد حاضر برسد. این شناخت به او کمک می‌کند که روش تدریس درست، زمان بندی بهتر و ابزار کمک آموزشی مناسب را برگزیند.
در چنین محیطی آموزگار می‌تواند دانش خودش را به تناسب نیاز و سطح زبان آموزان با بازدهی بیشتری منتقل کند. نتیجه‌ی عملکرد وی هم با برگزاری یک آزمون بین زبان آموزان و بررسی میانگین نمره جمعی آشکار خواهد شد.
مدرس زبان و به روز بودن
شاید تا 10 سال پیش همین که کسی می‌توانست کلاسی را کنترل کند و دانشی حتی با سطح متوسط را منتقل کند را می‌گفتند مدرس حرفه‌ای! اما این روز ها این تعاریف تغییرات گسترده و بنیادینی داشتند.
در حال حاضر علم هر روز در حال پیشرفت است. مدرس زبانی که نتواند اطلاعات به روز را در اختیار زبان آموز قرار دهد، در حقیقت مدرس زبان تاثیر گذاری نیست. زبان آموز پس از مطالعه یک مقاله ممکن است با سوال هایی درباره گرامر و یا درک مطلب به او مراجعه کند و او نتواند پاسخ درستی بدهد.
دپارتمان های زبان شناسی در سراسر جهان در دانشگاه هایی مانند کمبریج با رصد نیاز های روز جامعه ساختار، کاربرد و معنای واژگان را تغییر می‌دهند. برای همین باید همواره مطالعه مقالات تخصصی و کتاب های آموزشی و تماشای فیلم های تدریس زبان را در برنامه خود داشته باشد.
ابزار های آموزش زبان های خارجی
این روز ها وقت افراد محدود است. بنابراین برای یادگیری از هیچ فرصت نمی‌گذرند. برای همین است که از ابزار های یادگیری آنلاین، الکترونیکی، نرم افزار ها و… در طی روز استفاده می‌کنند. مدرس زبان حرفه‌ای به کسی گفته می‌شود که این ابزار ها را بشناسد و بتواند به فراخور شرایط از آن ها استفاده کند.
این ابزار ها عبارتند از:
- فیلم های آموزشی
- نرم افزار های تلفن همراه
- وبسایت های آموزش زبان
- فایل های صوتی
- کتاب های تصویری
- نرم افزار های آموزش واژگان
- سایت های رایگان با دسترسی به کورس های مختلف
- فلش کارت ها
اگر هر یک از این ابزار ها در زمان و مکان درست به کار گرفته شوند، روند پیشرفت و رسیدن به موفقیت را سریعتر می‌کنند. مدرس زبان باید انواع ویدیو ها یا فایل های صوتی را در اختیار داشته باشد و در هنگام تدریس برای درک بهتر مفاهیم توسط زبان آموز از آن ها بهره ببرد.
تدوین برنامه‌ی درسی
یکی دیگر از ویژگی هایی که یک مدرس زبان خوب باید داشته باشد، توانایی برنامه ریزی است. این برنامه ریزی دارای دو شاخه است. شاخه اول مربوط به برنامه کاری در طی یک ترم یا تا پایان دوره می‌باشد. در این بخش سر فصل هایی که باید تدریس شوند، نام کتاب ها، مهارت های مورد توجه، تاریخ آزمون ها، اهداف برگزاری دوره و سطح زبان آموز در شروع و پایان دوره باید تعیین شوند.
در شاخه دوم در برنامه ریزی، مدرس این بار ریزبینانه به هر جلسه و مباحثی که باید تدریس شوند می‌پردازد. به ازای هر جلسه باید موارد زیر یادداشت شود:
- تعداد صفحاتی که باید از هر فصل تدریس شوند.
- بخش حل تمرین
- مدت زمان لازم برای فیلم و یا فایل های شنیداری در هر جلسه
- آزمون های کوتاه
- بررسی تکالیف
- پرسش کلاسی
- زمان پرسش و پاسخ
- زمان بحث آزاد
تعیین هدف از شرکت در دوره
اهداف افراد از شرکت در کلاس های آموزش زبان خارجی متفاوت است. برخی برای این که مهارتی یاد گرفته باشند شرکت می‌کنند و برخی دیگر برای مهاجرت. به طبع در این میان کسانی هستند که فرصت محدودی را برای یادگیری در اختیار دارند.
افرادی که صرفا قصد یادگیری یک زبان جدید را به خاطر افزایش دانش دارند می‌توانند در دوره های ترمیک شرکت کنند. این افراد با همان برنامه‌ی درسی معمول و سرعتی معمولی مسیر یادگیری را می‌پیمایند.
این در حالی است که برخی از زبان آموزان قصد مهاجرت به کشوری دیگر را دارند و یا بنابر دلایلی کاری نیاز فوری به ارتقای این مهارت دارند. پس این افراد برنامه ریزی فشرده‌تری را برای یادگیری زبان های خارجی نیاز دارند.
مدرس زبان حرفه‌ای می تواند این افراد را با توجه به نیازشان گروه بندی کند و با توجه به شرایط زمانی و سطح زبان مورد نیازشان منابع جدید را معرفی کند. به علاوه سرعت تدریس در کلاس او بیشتر یا کمتر خواهد شد.
فارسی حرف بزند یا نه!
همیشه یک دغدغه‌ی اصلی بری افراد حاضر در کلاس ها و آموزگاران این است که آیا فارسی حرف بزنند یا خیر. در حقیقت نمی‌توان یک حکم کلی صادر کرد. زمانی که زبان آموز در سطوح آمادگی و مبتدی قرار دارد یا این که سن پایینی دارد، گاهی لازم است که با او فارسی صحبت شود تا نکات گنگ و مبهم از ذهنش دور شوند.
اما در سطح B و C زبان آموز به دایره واژگان گسترده‌ای تسلط دارد. احتمالا قصد شرکت در آزمون های رسمی را نیز خواهد داشت. پس با او نباید فارسی صحبت کرد. چرا که ذهن زبان آموز باید یاد بگیرد که به زبان غیر مادری هم بتواند فکر کند و خود جوش جمله سازی کند.
نکته! اگر به عنوان مدرس زبان در سطوح حرفه‌ای صلاح دیدید که نکته‌ای باید رفع ابهام شود، به صورت کوتاه و محدود به فارسی می‌توانید تذکر هایی را بدهید.
زبان بدن
زبان بدن در زمان صحبت کردن چه در کلاس درس و چه در یک مذاکره جدی تاثیرات مهمی بر جای می‌گذارد. این حرکات می‌توانند اهمیت گفته و جایگاه شخص گوینده را تعیین کنند. به طور مثال اگر در زمان گفتن یک استثنای مهم در دستور زبان، آموزگار بشکن بزند بیشتر توجه به گفته های او جلب می‌شود.
TTT یا STT
هر مدرس زبان خوبی می‌داند چقدر مشارکت افراد حاضر در کلاس اهمیت دارد. در گذشته بیشتر کلاس ها به صورت TTT (Teacher Talk Time) یعنی معلم محور و متکلم وحده برگزار می‌شد. اما امروزه بخش هایی از ساعت کلاس به STT یا Student Talk Time اختصاص می‌یابد. همین مکالمات ساده و هر چند کوتاه سبب پیشرفت بهتر در مسیر درست آموزش خواهد شد.
شناخت نقاط ضعف و قدرت
یک مدرس زبان خوب کسی است که بتواند نقاط ضعف و قدرت دانش آموزش را بشناسد و به او ایراد هایش را بگوید. برای این کار می‌توان از دو ابزار حل تمرین و آزمون بهره گرفت. تمرین ها به تثبیت اطلاعات در ذهن کمک می‌کند. اما آزمون مزیت های دیگری دارد.
در طی یک آزمون کتبی توانایی درک مطلب، املا، استفاده از دستور زبان و … سنجیده خواهد شد. در پایان با مقایسه نمره کسب شده زبان آموز می‌توان میزان و یا علت های عدم پیشرفت را در او شناسایی کرد.